Enseignement du corse : variété taravaise
Retourner au livre de Corse : variété bonifacienne, variété sartenaise ou variété taravaise.
La variété taravaise de la langue corse
Les articles[modifier | modifier le wikicode]
masculin singulier | féminin singulier | masculin pluriel | féminin pluriel |
u (le) | a (la) | i (les) | i (les) |
u trenu (le train) | a rena (le sable) | i poma (les pommes de terre) | i chjarasgi (les cerises) |
u celi (le ciel) | a mamma (la mère) | i rena (les reins) | i frauli (les fraises) |
Il est à noter que les noms se terminant par -à (a nuvità, i nuvità) ou -ò (u ballò, i ballò) restent inchangés au pluriel.
masculin | a cità (la ville) | a nuvità (la nouveauté) | u ballò (le ballon) | a virtù (la vertu) |
pluriel | i cità (les villes) | i nuvità (les nouveautés) | i ballò (les ballons) | i virtù (les vertus) |
On emploie l' à la place de u, a, i, lorsque le nom qui suit commence par une voyelle: l'aceddu (l'oiseau), l'amichi (les amis, les amies), l'ora (l'heure).
masculin singulier | féminin singulier | masculin pluriel | féminin pluriel |
l' (le) | l' (la) | l' (les) | l' (les) |
l'aceddu (l'oiseau) | l'abba (l'abeille) | l'aceddi (les oiseaux) | l'armi (les armes) |
On a également les formes suivantes, mais qui sont plutôt utilisées en tant que formes littéraires, par exemple dans la poésie:
masculin singulier | féminin singulier | masculin pluriel | féminin pluriel |
lu ou l' (le) | la ou l' (la) | li ou l' (les) | li ou l' (les) |
De même, on emploie l' à la place de u, a, i, lorsque le nom qui suit commence par une voyelle.
Les noms[modifier | modifier le wikicode]
Le pluriel des noms[modifier | modifier le wikicode]
- les noms féminins font leur pluriel en i:
- exception :
- les noms masculins font leur pluriel en i ou en a :
- exception :
- à noter le pluriel irrégulier: omu (homme), omini (hommes)
Les conjonctions[modifier | modifier le wikicode]
Les conjonctions de coordination[modifier | modifier le wikicode]
Il s'agit de mots qui servent à effectuer une liaison entre deux éléments de même nature. Les conjonctions de coordination sont : mais, ou, et, donc, or, ni, car, puis, alors.
ma | mais | ma sè scemu o chì? |
o | ou | luni o marti (lundi ou mardi) |
è | et | sabatu è dumenica (samedi et dimanche) |
dunqua | donc | dunqua t'ha a raghjoni tù ! |
or | or | Or chì l'avaraghju fattu, à issu corsu cusì ingratu |
nè | ni | nè crudu nè cottu (ni cru ni cuit) |
chì | car | ùn n'avia più chì s'era vindutu tuttu |
eppò, po | puis | a dici eppò a faci |
allora | alors | allora sì chì semu bè |
À noter que "ou" se traduit par à dans dui à trè (deux ou trois).
Les conjonctions de subordination[modifier | modifier le wikicode]
Il s'agit de mots qui servent à effectuer une liaison entre deux propositions. Les conjonctions de subordination sont : que, quand, comme, si, lorsque, puisque, quoique. Il faut également y ajouter les locutions conjonctives : après que, avant que, sitôt que, ainsi que, tandis que, bien que, sans que, de peur que, pour que.
cunghjunzioni | conjonctions |
ch'è | que |
quand'è | quand |
com'è | comme |
s'è | si |
' | lorsque |
apposta ch'è | puisque |
' | quoique |
locuzioni cunghjuntivi | locutions conjonctives |
' | après que |
prima ch'è | avant que |
' | sitôt que |
' | ainsi que |
' | tandis que |
ben ch'è | bien que |
senza ch'è | sans que |
' | de peur que |
' | pour que |
Les verbes[modifier | modifier le wikicode]
On peut distinguer trois groupes de verbes:
- les verbes du premier groupe qui se terminent par -à
- les verbes du premier groupe qui se terminent par -à et se conjuguent en -eghj
- les verbes du second groupe qui se terminent par -a
- les verbes du troisième groupe qui se terminent par -iscia
premier groupe | premier groupe (eghj) | second groupe | troisième groupe |
parlà (parler) | zifulà (siffler) | venda (vendre) | finiscia (finir) |
mangnà (manger) | studià (étudier) | renda (rendre) | diminuiscia (diminuer) |
cascà (tomber) | calculà (calculer) | scriva (écrire) | capiscia (comprendre) |
nittà (nettoyer) | criticà (critiquer) | parta (partir) | anniriscia (noircir) |
esse (être)[modifier | modifier le wikicode]
infinitivu (infinitif) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
essa (être) | essa statu (avoir été) |
participu (participe) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
essendu (étant) | statu (été) |
indicativu (indicatif) | |||||
---|---|---|---|---|---|
prisenti (présent) | imparfettu (imparfait) | futuru (futur) | passatu cumpostu (passé composé) | trapassatu (plus-que-parfait) | passatu landanu (passé simple) |
socu (je suis) | era (j'étais) | saraghju (je serai) | socu statu (j'ai été) | era statu (j'avais été) | fù (je fus) |
sì, sè (tu es) | eri (tu étais) | sarè (tu seras) | sì, sè statu (tu as été) | eri statu (tu avais été) | fusti (tu fus) |
hè (il est) | era (il était) | sarà (il sera) | hè statu (il a été) | era statu (il avait été) | fù (il fut) |
semu (nous sommes) | èrami (nous étions) | saremu (nous serons) | semu stati (nous avons été) | èrami stati (nous avions été) | fumi (nous fûmes) |
seti (vous êtes) | èrati (vous étiez) | sareti (vous serez) | seti stati (vous avez été) | erati stati (vous aviez été) | futi (vous fûtes) |
sò (ils sont) | èrani (ils étaient) | sarani (ils seront) | sò stati (ils ont été) | erani stati (ils avaient été) | funi (ils furent) |
cundiziunali (conditionnel) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
saria (je serais) | saria statu (j'aurais été) |
sarii (tu serais) | sarii statu (tu aurais été) |
saria (il serait) | saria statu (il aurait été) |
sarìami (nous serions) | sarìami stati (nous aurions été) |
sarìati (vous seriez) | sarìati stati (vous auriez été) |
sarìani (ils seraient) | sarìani stati (ils auraient été) |
sughjuntivu (subjonctif) | ||
---|---|---|
prisenti (présent) | imparfettu (imparfait) | passatu (passé) |
ch'è sii (que je sois) | ch'è fussi (que je fusse) | ' (que j'aie été) |
ch'è tù sìi (que tu sois) | ch'è tù fussi (que tu fusses) | ' (que tu aies été) |
ch'eddu sìi (qu'il soit) | ch'eddu fussi (qu'il fût) | ' (qu'il ait été) |
ch'è no sìimi (que nous soyons) | ch'è no fùssimi (que nous fumes) | ' (que nous ayons été) |
ch'è vo sìiti (que vous soyez) | ch'è vo fùssiti (que vous fussiez) | ch'è (que vous ayez été) |
ch'eddi sìini (qu'ils soient) | ch'eddi fùssini (qu'ils fussent) | ch'è (qu'ils aient été) |
avè (avoir)[modifier | modifier le wikicode]
infinitivu (infinitif) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
avè (avoir) | avè avutu (avoir eu) |
participu (participe) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
essendu (ayant) | avutu (eu) |
indicativu (indicatif) | |||||
---|---|---|---|---|---|
prisenti (présent) | imparfettu (imparfait) | futuru (futur) | passatu cumpostu (passé composé) | trapassatu (plus-que-parfait) | passatu landanu (passé simple) |
aghju (j'ai) | avia (j'avais) | avaraghju (j'aurai) | aghju avutu (j'ai eu) | avia avutu (j'avais eu) | |
ha (tu as) | avii (tu avais) | avarè (tu auras) | ha avutu (tu as eu) | avii avutu (tu avais eu) | |
hà (il a) | avia (il avait) | avarà (il aura) | hà avutu (il a eu) | avia avutu (il avait eu) | |
emu, avemu (nous avons) | avìami (nous avions) | avaremu (nous aurons) | avemu avutu (nous avons eu) | avìami avutu (nous avions eu) | |
eti, aveti (vous avez) | avìati (vous aviez) | avareti (vous aurez) | aveti avutu (vous avez eu) | avìati avutu (vous aviez eu) | |
ani (ils ont) | avìani (ils avaient) | avarani (ils auront) | ani avutu (ils ont eu) | avìani avutu (ils avaient eu) |
cundiziunali (conditionnel) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
avaria (j'aurais) | avaria avutu (j'aurais eu) |
avarii (tu aurais) | avutu (tu aurais eu) |
avaria (il aurait) | avaria avutu (il aurait eu) |
avarìami (nous aurions) | avarìami avutu (nous aurions eu) |
avarìati (vous auriez) | avarìati avutu (vous auriez eu) |
avarìani (ils auraient) | avarìani avutu (ils auraient eu) |
sughjuntivu (subjonctif) | ||
---|---|---|
prisenti (présent) | imparfettu (imparfait) | passatu (passé) |
ch'é aghji (que j'aie) | ch'é avissi (que j'eusse) | chè (que j'aie eu) |
chè tù aghji (que tu aies) | chè tù avissi (que tu eusses) | chè (que tu aies eu) |
ch'eddu aghji (qu'il ait) | ch'eddu avissi (qu'il eût) | chè (qu'il ait eu) |
chè no àghjimi (que nous ayons) | chè no avìssimi (que nous eussions) | chè (que nous ayons eu) |
chè vo àghjiti (que vous ayez) | chè vo avìssiti (que vous eussiez) | chè (que vous ayez eu) |
ch'eddi àghjini (qu'ils aient) | ch'eddi avìssini (qu'ils eussent) | chè (qu'ils aient eu) |
parlà (parler)[modifier | modifier le wikicode]
infinitivu (infinitif) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
parlà (parler) | avè parlatu (avoir parlé) |
participu (participe) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
parlendu (parlant) | parlatu (parlé) |
indicativu (indicatif) | |||||
---|---|---|---|---|---|
prisenti (présent) | imparfettu (imparfait) | futuru (futur) | passatu cumpostu (passé composé) | trapassatu (plus-que-parfait) | passatu landanu (passé simple) |
parlu (je parle) | parlava (je parlais) | parlaraghju (je parlerai) | aghju parlatu (j'ai parlé) | avia parlatu (j'avais parlé) | parleti (je parlai) |
parli (tu parles) | parlavi (tu parlais) | parlarè (tu parleras) | ha parlatu (tu as parlé) | avii parlatu (tu avais parlé) | parlesti (tu parlas) |
parla (il parle) | parlava (il parlait) | parlarà (il parlera) | hà parlatu (il a parlé) | avia parlatu (il avait parlé) | parleti (il parla) |
parlemu (nous parlons) | parlàvami (nous parlions) | parlaremu (nous parlerons) | avemu parlatu (nous avons parlé) | aviami parlatu (nous avions parlé) | parlètimi (nous parlâmes) |
parleti (vous parlez) | parlàvati (vous parliez) | parlareti (vous parlerez) | aveti parlatu (vous avez parlé) | aviati parlatu (vous aviez parlé) | parlètiti (vous parlâtes) |
parlani (ils parlent) | parlàvani (ils parlaient) | parlarani (ils parleront) | ani parlatu (ils ont parlé) | aviani parlatu (ils avaient parlé) | parlètini (ils parlèrent) |
cundiziunali (conditionnel) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
parlaria (je parlerais) | avaria parlatu (j'aurais parlé) |
parlarii (tu parlerais) | avarii parlatu (tu aurais parlé) |
parlaria (il parlerait) | avaria parlatu (il aurait parlé) |
parlarìami (nous parlerions) | avarìami parlatu (nous aurions parlé) |
parlarìati (vous parleriez) | avarìati parlatu (vous auriez parlé) |
parlarìani (ils parleraient) | avarìani parlatu (ils auraient parlé) |
sughjuntivu (subjonctif) | ||
---|---|---|
prisenti (présent) | imparfettu (imparfait) | passatu (passé) |
ch'é parli (que je parle) | chè parlessi (que je parlasse) | chè (que j'aie parlé) |
chè tù parli (que tu parles) | chè tù parlessi (que tu parlasses) | chè (que tu aies parlé) |
ch'eddu parli (qu'il parle) | ch'eddu parlessi (qu'il parlasse) | chè (qu'il ait parlé) |
chè no pàrlimi (que nous parlions) | chè no parlèssimi (que nous parlassions) | chè (que nous ayons parlé) |
chè vo pàrliti (que vous parliez) | chè vo parlèssiti (que vous parlassiez) | chè (que vous ayez parlé) |
ch'eddi pàrlini (qu'ils parlent) | ch'eddi parlèssini (qu'ils parlassent) | chè (qu'ils aient parlé) |
zifulà (siffler)[modifier | modifier le wikicode]
participu (participe) | |
---|---|
zifulenti (sifflant) | passatu (passé) |
zifulendu (sifflant) | zifulatu (sifflé) |
indicativu (indicatif) | |||||
---|---|---|---|---|---|
prisenti (présent) | imparfettu (imparfait) | futuru (futur) | passatu cumpostu (passé composé) | trapassatu (plus-que-parfait) | passatu landanu (passé simple) |
zifuleghju (je siffle) | zifulava (je sifflais) | zifularaghju (je sifflerai) | aghju zifulatu (j'ai sifflé) | avia zifulatu (j'avais sifflé) | zifuleti (je sifflai) |
zifuleghji (tu siffles) | zifulavi (tu sifflais) | zifularè (tu siffleras) | ha zifulatu (tu as sifflé) | avii zifulatu (tu avais sifflé) | zifulesti (tu sifflas) |
zifuleghja (il siffle) | zifulava (il sifflait) | zifularà (il sifflera) | hà zifulatu (il a sifflé) | avia zifulatu (il avait sifflé) | zifuleti (il siffla) |
zifulemu (nous sifflons) | zifulàvami (nous sifflions) | zifularemu (nous sifflerons) | avemu zifulatu (nous avons sifflé) | avìami zifulatu (nous avions sifflé) | zifulètimi (nous sifflâmes) |
zifuleti (vous sifflez) | zifulàvati (vous siffliez) | zifulareti (vous sifflerez) | aveti zifulatu (vous avez sifflé) | avìati zifulatu (vous aviez sifflé) | zifulètiti (vous sifflâtes) |
zifulèghjani (ils sifflent) | zifulàvani (ils sifflaient) | zifularani (ils siffleront) | ani zifulatu (ils ont sifflé) | avìani zifulatu (ils avaient sifflé) | zifulètini (ils sifflèrent) |
cundiziunali (conditionnel) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
zifularia (je sifflerais) | avaria zifulatu (j'aurais sifflé) |
zifularii (tu sifflerais) | avarii zifulatu (tu aurais sifflé) |
zifularia (il sifflerait) | avaria zifulatu (il aurait sifflé) |
zifularìami (nous sifflerions) | avarìami zifulatu (nous aurions sifflé) |
zifularìati (vous siffleriez) | avarìati zifulatu (vous auriez sifflé) |
zifularìani (ils siffleraient) | avarìani zifulatu (ils auraient sifflé) |
sughjuntivu (subjonctif) | ||
---|---|---|
prisenti (présent) | imparfettu (imparfait) | passatu (passé) |
ch'é zifuleghji (que j'siffle) | chè zifulessi (que j'sifflasse) | chè (que j'aie sifflé) |
chè tù zifuleghji (que tu siffles) | chè tù zifulessi (que tu sifflasses) | chè (que tu aies sifflé) |
ch'eddu zifuleghji (qu'il siffle) | ch'eddu zifulessi (qu'il sifflasse) | chè (qu'il ait sifflé) |
chè no zifulèghjimi (que nous sifflions) | chè no zifulèssimi (que nous sifflassions) | chè (que nous ayons sifflé) |
chè vo zifulèghjiti (que vous siffliez) | chè vo zifulèssiti (que vous sifflassiez) | chè (que vous ayez sifflé) |
ch'eddi zifulèghjini (qu'ils sifflent) | ch'eddi zifulèssini (qu'ils sifflassent) | chè (qu'ils aient sifflé) |
finiscia (finir)[modifier | modifier le wikicode]
infinitivu (infinitif) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
finiscia (finir) | avè finitu (avoir fini) |
participu (participe) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
finiscendu (finissant) | finitu (fini) |
indicativu (indicatif) | |||||
---|---|---|---|---|---|
prisenti (présent) | imparfettu (imparfait) | futuru (futur) | passatu cumpostu (passé composé) | trapassatu (plus-que-parfait) | passatu landanu (passé simple) |
finiscu (je finis) | finia (je finissais) | finisciaraghju (je finirai) | aghju finitu (j'ai fini) | avia finitu (j'avais fini) | finiti (je finis) |
finisci (tu finis) | finii (tu finissais) | finisciarè (tu finiras) | ha finitu (tu as fini) | avii finitu (tu avais fini) | finisti (tu finis) |
finisci (il finit) | finia (ils finissait) | finisciarà (il finira) | hà finitu (il a fini) | avia finitu (il avait fini) | finiti (il finît) |
finimu (nous finissons) | finìami (nous finissions) | finisciaremu (nous finirons) | avemu finitu (nous avons fini) | avìami finitu (nous avions fini) | finìtimi (nous finîmes) |
finiti (vous finissez) | finìati (vous finissiez) | finisciareti (vous finirez) | aveti finitu (vous avez fini) | avìati finitu (vous aviez fini) | finìtiti (vous finîtes) |
finiscini (ils finissent) | finìani (ils finissaient) | finisciarani (ils finiront) | ani finitu (ils ont fini) | avìani finitu (ils avaient fini) | finìtini (ils finirent) |
cundiziunali (conditionnel) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
finisciaria (je finirais) | avaria finitu (j'aurais fini) |
finisciarii (tu finirais) | ' (tu aurais fini) |
finisciaria (il finirait) | avaria finitu (il aurait fini) |
finisciarìami (nous finirions) | avarìami finitu (nous aurions fini) |
finisciarìati (vous finiriez) | avarìati finitu (vous auriez fini) |
finisciarìani (ils finiraient) | avarìani finitu (ils auraient fini) |
sughjuntivu (subjonctif) | ||
---|---|---|
prisenti (présent) | imparfettu (imparfait) | passatu (passé) |
ch'è finischi (que je finisse) | chè (que je finisse) | chè (que j'aie fini) |
ch'è tù finischi (que tu finisses) | chè (que tu finisses) | chè (que tu aies fini) |
ch'eddu (edda) finischi (qu'il finisse) | chè (qu'il finît) | chè (qu'il ait fini) |
ch'è no finìschimi (que nous finissions) | chè (que nous finissions) | chè (que nous ayons fini) |
ch'è vo finìschiti (que vous finissiez) | chè (que vous finissiez) | chè (que vous ayez fini) |
ch' eddi finìschini (qu'ils finissent) | chè (qu'ils finissent) | chè (qu'ils aient fini) |
parta (partir)[modifier | modifier le wikicode]
infinitivu (infinitif) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
parta (partir) | essa partitu (être parti) |
participu (participe) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
partendu (partant) | partitu (parti) |
indicativu (indicatif) | |||||
---|---|---|---|---|---|
prisenti (présent) | imparfettu (imparfait) | futuru (futur) | passatu cumpostu (passé composé) | trapassatu (plus-que-parfait) | passatu landanu (passé simple) |
partu (je pars) | partia (je partais) | partaraghju (je partirai) | socu partitu (je suis parti) | era partitu (j'étais parti) | partiti (je partis) |
parti (tu pars) | partii (tu partais) | partarè (tu partiras) | sè partitu (tu es parti) | eri partitu (tu étais parti) | partisti (tu partis) |
parti (il part) | partia (il partait) | partarà (il partira) | hè partitu (il est parti) | era partitu (il était parti) | partiti (il partit) |
partimu (nous partons) | partìami (nous partions) | partaremu (nous partirons) | semu partiti (nous sommes partis) | èrami partiti (nous étions partis) | partìtimi (nous partîmes) |
partiti (vous partez) | partìati (vous partiez) | partareti (vous partirez) | seti partiti (vous êtes partis) | èrati partiti (vous étiez partis) | partìtiti (vous partîtes) |
partini (ils partent) | partìani (ils partaient) | partarani (ils partiront) | sò partiti (ils sont partis) | èrani partiti (ils étaient partis) | partìtini (ils partirent) |
cundiziunali (conditionnel) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
partaria (je partirais) | saria partitu (je serais parti) |
partarii (tu partirais) | sarii partitu (tu serais parti) |
partaria (il partirait) | saria partitu (il serait parti) |
partarìami (nous partirions) | sarìami partiti (nous serions partis) |
partarìati (vous partiriez) | sarìati partiti (vous seriez partis) |
partarìani (ils partiraient) | sarìani partiti (ils seraient partis) |
sughjuntivu (subjonctif) | ||
---|---|---|
prisenti (présent) | imparfettu (imparfait) | passatu (passé) |
ch'é parti (que je parte) | ch'é partissi (que je partisse) | chè (que je sois parti) |
ch'è tù parti (que tu partes) | ch'è tù partissi (que tu partisses) | chè (que tu soies parti) |
ch'eddu parti (qu'il parte) | ch'eddu partissi (qu'il partisse) | chè (qu'il soit parti) |
chè no pàrtimi (que nous partions) | ch'è no partìssimi (que nous partissions) | ch'è (que nous soyons partis) |
chè vo pàrtiti (que vous partiez) | ch'è vo partìssiti (que vous partissiez) | ch'è (que vous soyez partis) |
ch'eddi pàrtini (qu'ils partent) | ch'eddi partìssini (qu'ils partissent) | ch'è (qu'ils soient partis) |
pudè (pouvoir)[modifier | modifier le wikicode]
infinitivu (infinitif) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
pudè (pouvoir) | essa pussutu (avoir pu) |
participu (participe) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
pudendu (pouvant) | pussutu (pu) |
indicativu (indicatif) | |||||
---|---|---|---|---|---|
prisenti (présent) | imparfettu (imparfait) | futuru (futur) | passatu cumpostu (passé composé) | trapassatu (plus-que-parfait) | passatu landanu (passé simple) |
possu (je peux) | pudia (je pouvais) | pudaraghju (je pourrai) | sò pussutu (j'ai pu) | era pussutu (j'avais pu) | poti (je pus) |
po (tu peux) | pudii (tu pouvais) | pudarè (tu pourras) | sè pussutu (tu as pu) | eri pussutu (tu avais pu) | posti (tu pus) |
pò (il peut) | pudia (il pouvait) | pudarà (il pourra) | hè pussutu (il a pu) | era pussutu (il avait pu) | poti (il put) |
pudemu (nous pouvons) | pudìami (nous pouvions) | pudaremu (nous pourrons) | semu pussuti (nous avons pu) | èrami pussuti (nous avions pu) | pòtimi (nous pûmes) |
pudeti (vous pouvez) | pudìati (vous pouviez) | pudareti (vous pourrez) | seti pussuti (vous avez pu) | èrati pussuti (vous aviez pu) | pòtiti (vous pûtes) |
poni (ils peuvent) | pudìani (ils pouvaient) | pudarani (ils pourront) | sò pussuti (ils ont pu) | èrani pussuti (ils avaient pu) | pòtini (ils purent) |
cundiziunali (conditionnel) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
pudaria (je pourrais) | era pussutu (j'aurais pu) |
pudarii (tu pourrais) | eri pussutu (tu aurais pu) |
pudaria (il pourrait) | era pussutu (il aurait pu) |
pudarìami (nous pourrions) | èrami pussuti (nous aurions pu) |
pudarìati (vous pourriez) | èrati pussuti (vous auriez pu) |
pudarìani (ils pourraient) | èrani pussuti (ils auraient pu) |
sughjuntivu (subjonctif) | ||
---|---|---|
prisenti (présent) | imparfettu (imparfait) | passatu (passé) |
ch'é possi (que je puisse) | ch'é pudissi (que je pusse) | chè (que j'aie pu) |
ch'è tù possi (que tu puisses) | chè tù pudissi (que tu pusses) | chè (que tu aies pu) |
ch'eddu (edda) possi (qu'il puisse) | ch'eddu pudissi (qu'il pût) | chè (qu'il ait pu) |
ch'è no pòssimi (que nous puissions) | chè no pudìssimi (que nous pussions) | chè (que nous ayons pu) |
ch'è vo pòssiti (que vous puissiez) | chè vo pudìssiti (que vous pussiez) | chè (que vous ayez pu) |
ch'eddi pòssini (qu'ils puissent) | ch'eddi pudìssini (qu'ils pussent) | chè (qu'ils aient pu) |
vulè (vouloir)[modifier | modifier le wikicode]
infinitivu (infinitif) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
vulè (vouloir) | avè vulsutu (avoir voulu) |
participu (participe) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
vulendu (voulant) | vulsutu (voulu) |
indicativu (indicatif) | |||||
---|---|---|---|---|---|
prisenti (présent) | imparfettu (imparfait) | futuru (futur) | passatu cumpostu (passé composé) | trapassatu (plus-que-parfait) | passatu landanu (passé simple) |
vogliu (je veux) | vulia (je voulais) | vularaghju (je voudrai) | aghju vulsutu (j'ai voulu) | avia vulsutu (j'avais voulu) | vuliti (je voulus) |
vo (tu veux) | vulii (tu voulais) | vularè (tu voudras) | ha vulsutu (tu as voulu) | avii vulsutu (tu avais voulu) | vulisti (tu voulus) |
vò (il veut) | vulia (il voulait) | vularà (il voudra) | hà vulsutu (il a voulu) | avia vulsutu (il avait voulu) | vuliti (il voulut) |
vulemu (nous voulons) | vulìami (nous voulions) | vularemu (nous voudrons) | avemu vulsutu (nous avons voulu) | avìami vulsutu (nous avions voulu) | vulìtimi (nous voulûmes) |
vuleti (vous voulez) | vulìati (vous vouliez) | vulareti (vous voudrez) | aveti vulsutu (vous avez voulu) | avìati vulsutu (vous aviez voulu) | vulìtiti (vous voulûtes) |
voni (ils veulent) | vulìani (ils voulaient) | vularani (ils voudront) | ani vulsutu (ils ont voulu) | avìani vulsutu (ils avaient voulu) | vulìtini (ils voulurent) |
cundiziunali (conditionnel) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
vularia (je voudrais) | avaria vulsutu (j'aurais voulu) |
vularii (tu voudrais) | avarii vulsutu (tu aurais voulu) |
vularia (il voudrait) | avaria vulsutu (il aurait voulu) |
vularìami (nous voudrions) | avarìami vulsutu (nous aurions voulu) |
vularìati (vous voudriez) | avarìati vulsutu (vous auriez voulu) |
vularìani (ils voudraient) | avarìani vulsutu (ils auraient voulu) |
sughjuntivu (subjonctif) | ||
---|---|---|
prisenti (présent) | imparfettu (imparfait) | passatu (passé) |
ch'é vogli (que je veuille) | ch'é vulissi (que je voulusse) | ch'è (que j'aie voulu) |
ch'è tù vogli (que tu veuilles) | ch'è tù vulissi (que tu voulusses) | chè (que tu aies voulu) |
ch'eddu (qu'il parte) | ch'eddu vulissi (qu'il vouluisse) | ch'è (qu'il ait voulu) |
ch'è no vòglimi (que nous voulions) | ch'è no vulìssimi (que nous voulussions) | ch'è (que nous ayons voulu) |
ch'è vo vògliti (que vous vouliez) | ch'è vo vulìssiti (que vous voulussiez) | ch'è (que vous ayez voulu) |
ch'eddi vòglini (qu'ils veuillent) | ch'eddi vulìssini (qu'ils voulussent) | ch'è (qu'ils aient voulu) |
fà (faire)[modifier | modifier le wikicode]
infinitivu (infinitif) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
fà (faire) | avè fattu (avoir fait) |
participu (participe) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
fendu (faisant) | fattu (fait) |
indicativu (indicatif) | |||||
---|---|---|---|---|---|
prisenti (présent) | imparfettu (imparfait) | futuru (futur) | passatu cumpostu (passé composé) | trapassatu (plus-que-parfait) | passatu landanu (passé simple) |
facciu (je fais) | facia (je faisais) | faraghju (je ferai) | aghju fattu (j'ai fait) | avia fattu (j'avais fait) | |
faci (tu fais) | facii (tu faisais) | farè (tu feras) | ha fattu (tu as fait) | avii fattu (tu avais fait) | |
faci (il fait) | facia (il faisait) | farà (il fera) | hà fattu (il a fait) | avia fattu (il avait fait) | |
femu (nous faisons) | facìami (nous faisions) | faremu (nous ferons) | avemu fattu (nous avons fait) | avìami fattu (nous avions fait) | |
feti (vous faites) | facìati (vous faisiez) | fareti (vous ferez) | aveti fattu (vous avez fait) | avìati fattu (vous aviez fait) | |
facini (ils font) | facìani (ils faisaient) | farani (ils feront) | ani fattu (ils ont fait) | avìani fattu (ils avaient fait) |
cundiziunali (conditionnel) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
faria (je ferais) | avaria fattu (j'aurais fait) |
farii (tu ferais) | avarii fattu (tu aurais fait) |
faria (il ferait) | avaria fattu (il aurait fait) |
farìami (nous ferions) | avarìami fattu (nous aurions fait) |
farìati (vous feriez) | avarìati fattu (vous auriez fait) |
farìani (ils feraient) | avarìani fattu (ils auraient fait) |
sughjuntivu (subjonctif) | ||
---|---|---|
prisenti (présent) | imparfettu (imparfait) | passatu (passé) |
ch'é faci (que je fasse) | ch'é fessi (que je fisse) | ch'è (que j'aie fait) |
ch'è tù faci (que tu fasses) | ch'è tù fessi (que tu fisses) | ch'è (que tu aies fait) |
ch'eddu faci (qu'il fasse) | ch'eddu fessi (qu'il fît) | ch'è (qu'il ait fait) |
ch'è no fàcimi (que nous fassions) | ch'è no fèssimi (que nous fissions) | ch'è (que nous ayons fait) |
ch'è vo fàciti (que vous fassiez) | ch'è vo fèssiti (que vous fissiez) | ch'è (que vous ayez fait) |
ch'eddi fàcini (qu'ils fassent) | ch'eddi fèssini (qu'ils fissent) | ch'è (qu'ils aient fait) |
dà (donner)[modifier | modifier le wikicode]
infinitivu (infinitif) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
dà (donner) | avè datu (avoir donné) |
participu (participe) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
dendu (donnant) | datu (donné) |
indicativu (indicatif) | |||||
---|---|---|---|---|---|
prisenti (présent) | imparfettu (imparfait) | futuru (futur) | passatu cumpostu (passé composé) | trapassatu (plus-que-parfait) | |
docu (je donne) | dava (je donnais) | daraghju (je donnerai) | aghju datu (j'ai donné) | avia datu (j'avais donné) | |
da (tu donnes) | davi (tu donnais) | darè (tu donneras) | ha datu (tu as donné) | avii datu (tu avais donné) | |
dà (il donne) | dava (il donnait) | darà (il donnera) | hà datu (il a donné) | avia datu (il avait donné) | |
demu (nous donnons) | davìami (nous donnions) | daremu (nous donnerons) | avemu datu (nous avons donné) | avìami datu (nous avions donné) | |
deti (vous donnez) | davìati (vous donniez) | dareti (vous donnerez) | aveti datu (vous avez donné) | avìati datu (vous aviez donné) | |
dani (ils donnent) | davìani (ils donnaient) | darani (ils donneront) | ani datu (ils ont donné) | avìani datu (ils avaient donné) |
cundiziunali (conditionnel) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
daria (je donnerais) | avaria datu (j'aurais donné) |
darii (tu donnerais) | avarii datu (tu aurais donné) |
daria (il donnerait) | avaria datu (il aurait donné) |
darìami (nous donnerions) | avarìami datu (nous aurions donné) |
darìati (vous donneriez) | avarìati datu (vous auriez donné) |
darìani (ils donneraient) | avarìani datu (ils auraient donné) |
sughjuntivu (subjonctif) | ||
---|---|---|
prisenti (présent) | imparfettu (imparfait) | passatu (passé) |
ch'é dochi (que je donne) | ch'é dessi (que je donnasse) | ch'è (que j'aie donné) |
ch'è tù dochi (que tu donnes) | ch'è tù dessi (que tu donnasses) | ch'è (que tu aies donné) |
ch'eddu dochi (qu'il donne) | ch'eddu dessi (qu'il donnât) | ch'è (qu'il ait donné) |
ch'è no dòchimi (que nous donnions) | ch'è no dèssimi (que nous donnassions) | ch'è (que nous ayons donné) |
ch'è vo dòchiti (que vous donniez) | ch'è vo dèssiti (que vous donnassiez) | ch'è (que vous ayez donné) |
ch'eddi dòchini (qu'ils donnent) | ch'eddi dèssini (qu'ils donnassent) | ch'è (qu'ils aient donné) |
andà (aller)[modifier | modifier le wikicode]
infinitivu (infinitif) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
andà (aller) | essa andatu (être allé) |
participu (participe) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
andendu (allant) | andatu (allé) |
indicativu (indicatif) | |||||
---|---|---|---|---|---|
prisenti (présent) | imparfettu (imparfait) | futuru (futur) | passatu cumpostu (passé composé) | trapassatu (plus-que-parfait) | passatu landanu (passé simple) |
vocu (je vais) | andava (j'allais) | andaraghju (j'irai) | socu andatu (je suis allé) | era andatu (j'étais allé) | |
va (tu vas) | andavi (tu allais) | andarè (tu iras) | sè andatu (tu es allé) | eri andatu (tu étais allé) | |
và (il va) | andava (il allait) | andarà (il ira) | hè andatu (il est allé) | era andatu (il était allé) | |
andemu (nous allons) | andàvami (nous allions) | andaremu (nous irons) | semu andati (nous sommes allés) | èrami andati (nous étions allés) | |
andeti (vous allez) | andàvati (vous alliez) | andareti (vous irez) | seti andati (vous êtes allés) | èrati andati (vous étiez allés) | |
vani (ils vont) | andàvani (ils allaient) | andarani (ils iront) | sò andati (ils sont allés) | èrani andati (ils étaient allés) |
cundiziunali (conditionnel) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
andaria (j'irais) | saria andatu (je serais allé) |
andarii (tu irais) | sarii andatu (tu serais allé) |
andaria (il irait) | saria andatu (il serait allé) |
andarìami (nous irions) | sarìami andati (nous serions allés) |
andarìati (vous iriez) | sarìati andati (vous seriez allés) |
andarìani (ils iraient) | sarìani andati (ils seraient allés) |
sughjuntivu (subjonctif) | ||
---|---|---|
prisenti (présent) | imparfettu (imparfait) | passatu (passé) |
ch'é vochi (que j'aille) | ch'é andessi (que j'allasse) | ch'è (que je sois allé) |
ch'è tù vochi (que tu ailles) | ch'è tù andessi (que tu allasses) | ch'è (que tu sois allé) |
ch'eddu vochi (qu'il aille) | ch'eddu andessi (qu'il allât) | ch'è (qu'il soit allé) |
ch'è no vòchimi (que nous aillions) | ch'è no andèssimi (que nous allassions) | ch'è (que nous soyons allés) |
ch'è vo vòchiti (que vous ailliez) | ch'è vo andèssiti (que vous allassiez) | ch'è (que vous soyez allés) |
ch'eddi vòchini (qu'ils aillent) | ch'eddi andèssini (qu'ils allassent) | ch'è (qu'ils soient allés) |
stà (rester)[modifier | modifier le wikicode]
infinitivu (infinitif) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
stà (rester) | essa statu (être resté) |
participu (participe) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
stendu (restant) | statu (resté) |
indicativu (indicatif) | |||||
---|---|---|---|---|---|
prisenti (présent) | imparfettu (imparfait) | futuru (futur) | passatu cumpostu (passé composé) | trapassatu (plus-que-parfait) | passatu landanu (passé simple) |
stocu (je reste) | stava (je restais) | staraghju (je resterai) | socu statu (je suis resté) | era statu (j'étais resté) | |
sta (tu restes) | stavi (tu restais) | starè (tu resteras) | sè statu (tu es resté) | eri statu (tu étais resté) | |
stà (il reste) | stava (il restait) | starà (il restera) | hè statu (il est resté) | era statu (il était resté) | |
stemu (nous restons) | stàvami (nous restions) | staremu (nous resterons) | semu stati (nous sommes restés) | èrami stati (nous étions restés) | |
steti (vous restez) | stàvati (vous restiez) | stareti (vous resterez) | seti stati (vous êtes restés) | èrati stati (vous étiez restés) | |
stani (ils restent) | stàvani (ils restaient) | starani (ils resterons) | sò stati (ils sont restés) | èrani stati (ils étaient restés) |
cundiziunali (conditionnel) | |
---|---|
prisenti (présent) | passatu (passé) |
staria (je resterais) | saria statu (je serais resté) |
starii (tu resterais) | sarii statu (tu serais resté) |
staria (il resterait) | saria statu (il serait resté) |
starìami (nous resterions) | sarìami stati (nous serions restés) |
starìati (vous resteriez) | sarìati stati (vous seriez restés) |
starìani (ils resteraient) | sarìani stati (ils seraient restés) |
La forme négative[modifier | modifier le wikicode]
La forme négative d'un verbe s'obtient par l'utilisation de ùn <verbe> micca, ùn <verbe> tantu, ùn <verbe> mai, ùn <verbe> nudda, ùn <verbe> più.
- ùn cerca micca: il ne cherche pas
- ùn cerca tantu: il ne cherche pas tellement
- ùn cerca mai: il ne cherche jamais
- ùn cerca nudda: il ne cherche rien
- ùn cerca più: il ne cherche plus
- à noter que plus rarement, la forme "ne ... pas" s'obtient de manière plus courte en: ùn <verbe>, afin de marquer le contraste: oghji po ùn piovi!: aujourd'hui, il ne pleut pas ! (alors qu'il a plu les jours précédents)
- de même, la forme normale avec l'emploi du participe passé est: ùn <auxiliaire> + micca + <participe passé> , par exemple: un hè micca ghjuntu : il n'est pas arrivé. Mais on emploie également la forme inversée: un hè ghjuntu micca : il n'est pas arrivé.
Particularités[modifier | modifier le wikicode]
À noter la différence entre senta (entendre) et stà à senta (écouter):
senta (entendre) | stà à senta (écouter) | |
---|---|---|
sentu (j'entends) | stocu à senta (j'écoute) | |
senti (tu entends) | sta à senta (tu écoutes) | |
senti (il entend) | stà à senta (il écoute) | |
sintimu (nous entendons) | stemu à senta (nous écoutons) | |
sintiti (vous entendez) | steti à senta (vous écoutez) | |
sèntini (ils entendent) | stani à senta (ils écoutent) |
Les adjectifs[modifier | modifier le wikicode]
Les adjectifs qualificatifs[modifier | modifier le wikicode]
Le pluriel[modifier | modifier le wikicode]
masculin singulier | féminin singulier | masculin pluriel | féminin pluriel |
-u () | -a () | -i () | -i |
biancu (blanc) | bianca (blanche) | bianchi (blancs) | bianchi (blanches) |
u muru biancu (le mur blanc) | a casa bianca (la maison blanche) | i capeddi bianchi (les cheveux blancs) | i tacchi bianchi (les taches blanches) |
Le superlatif aboslu (superlativu assulutu)[modifier | modifier le wikicode]
Le superlatif s'obtient en corse de plusieurs manières. L'une d'entre elles est la répétion de l'adjectif qualificatif, car "très" n'existe pas:
neru (noir) | neru neru (très noir) |
biancu (blanc) | biancu biancu (très blanc) |
chjucu (petit) | chjucu chjucu (très petit) |
magru (maigre) | magru magru (très maigre) |
Il existe également une autre forme, qui s'obtient par la répétion d'un adjectif synonyme du premier:
trosciu (trempé) | trosciu battulu (très trempé) |
vechju (vieux) | vechju zerricu (très vieux) |
briacu (saoul) | briacu zuffu (très saoul) |
Le superlatif absolu peut également s'obtenir, pour quelques mots, à l'aide du suffixe -issimu:
bonu (bon) | bunissimu (très bon) |
bè (bien) | binissimu (très bien) |
pocu (peu) | puchissimu (très peu) |
Enfin, on obtient encore le superlatif absolu par l'utilisation de beddu suivi d'un adjectif:
cuntenti (content) | beddu cuntenti (très content) |
bruttu (sale) | beddu bruttu (très sale) |
Les adjectifs démonstratifs[modifier | modifier le wikicode]
masculin singulier | féminin singulier | masculin pluriel | féminin pluriel |
issu (ce) | issa (cette) | issi (ces) | issi (ces) |
issu muru (ce mur) | issa casa (cette maison) | issi ziteddi (ces enfants) | issi sgiocchi (ces chèvres) |
À noter que le i initial ne se prononce pas.
masculin singulier | féminin singulier | masculin pluriel | féminin pluriel |
stu (cet) | sta (cette) | sti (ces) | sti (ces) |
stu arburu (cet arbre) | sta tarra (cette terre) | sti travagli (ces travaux) | sti donni (ces femmes) |
Les adjectifs numéraux[modifier | modifier le wikicode]
Les adjectifs numéraux ordinaux[modifier | modifier le wikicode]
zeru : 0 | deci: 10 | vinti: 20 | trenta: 30 | quaranta: 40 |
unu: 1 | ondici: 11 | vint'unu: 21 | trent'unu: 31 | quarant'un : 41 |
dui: 2 | dodici: 12 | vinti dui: 22 | trenta dui : 32 | quaranta dui : 42 |
trè: 3 | tredici: 13 | vinti trè: 23 | trenta trè : 33 | quaranta trè : 43 |
quattru: 4 | quattordici: 14 | vinti quattru: 24 | trenta quattru : 34 | quaranta quattru : 44 |
cinqui: 5 | quindici: 15 | vinti cinqui: 25 | trenta cinqui : 35 | quaranta cinqui : 45 |
sei: 6 | sedici: 16 | vinti sei: 26 | trenta sei : 36 | quaranta sei: 46 |
setti: 7 | dicessetti: 17 | vinti setti: 27 | trenta setti : 37 | quaranta setti: 47 |
ottu: 8 | diciottu: 18 | vint'ottu: 28 | trent'ottu : 38 | quarant'ottu: 48 |
novi: 9 | dicenovi: 19 | vinti novi: 29 | trenta novi : 39 | quaranta novi: 49 |
cinquanta : 50 | sissanta: 60 | sittanta: 70 | uttanta: 80 | nuvanta : 90 |
cinquant'unu: 51 | sissant' unu: 61 | sittant'unu: 71 | uttant'unu: 81 | nuvant'unu : 91 |
cinquanta dui: 52 | sissanta dui: 62 | sittanta dui: 72 | uttanta dui : 82 | nuvanta dui : 92 |
cinquanta trè: 53 | sissanta trè: 63 | sittanta trè: 73 | uttanta trè : 83 | nuvanta trè : 93 |
cinquanta quattru: 54 | sissanta quattru: 64 | sittanta quattru: 74 | uttanta quattru : 84 | nuvanta quattru : 94 |
cinquanta cinqui: 55 | sissanta cinqui: 65 | sittanta cinqui: 75 | uttanta cinqui : 85 | nuvanta cinqui : 95 |
cinquanta sei: 56 | sissanta sei: 66 | sittanta sei: 76 | uttanta sei : 86 | nuvanta sei: 96 |
cinquanta setti: 57 | sissanta setti: 67 | sittanta setti: 77 | uttanta setti : 87 | nuvanta setti: 97 |
cinquant' ottu: 58 | sissanta ottu: 68 | sittant'ottu: 78 | uttant'ottu : 88 | nuvant'ottu: 98 |
cinquanta novi: 59 | sissanta novi: 69 | sittanta novi: 79 | uttanta novi : 89 | nuvanta novi: 99 |
Les adjectifs numéraux cardinaux[modifier | modifier le wikicode]
- prima
- sicondu
- terzu
- quartu
- quintu
- una dicina
- una quindicina
- una vintena
- una trintena
- una quarantena
- una cinquantena
- una sissantena
- una sittantena
- ...
- una cintunara
Les adjectifs possessifs[modifier | modifier le wikicode]
masculin singulier | féminin singulier | masculin pluriel | féminin pluriel |
u me (mon) | a me (ma) | i me (mes) | i me (mes) |
u me ghjacaru (mon chien) | a me ghjacara (ma chienne) | i me chjosa (mes champs) | i mè ghjaddini (mes poules) |
On a également ici les cas particuliers:
- babbitu: ton père
- mammata: ta mère
- minnanata: ta grand-mère
masculin singulier | féminin singulier | masculin pluriel | féminin pluriel |
u me (mon) | a me (ma) | i me (mes) | i me (mes) |
u to (ton) | a to (ta) | i to (tes) | i to (tes) |
u so (son) | a so (sa) | i so (ses) | i so (ses) |
u nosciu (notre) | a noscia (notre) | i nosci (nos) | i nosci (nos) |
u vosciu (votre) | a voscia (votre) | i vosci (vos) | i vosci (vos) |
u so (leur) | a so (leur) | i so (leurs) | i so (leurs) |
Les pronoms[modifier | modifier le wikicode]
Les pronoms indéfinis[modifier | modifier le wikicode]
Le pronom indéfini "on" peut se traduire en langue corse de différentes manières:
- par l'utilisation de a parsona: on. Exemple: quandu a parsona invechja...: lorsqu'on vieillit...
- par l'utilisation de si: on. Exemple: quandu eddu si parti...: lorsqu'on part...
Les pronoms personnels[modifier | modifier le wikicode]
sughjettu (sujet) | |
---|---|
eiu, ié (moi) | eiu, socu cuntenti (moi, je suis content) |
tù (toi) | tù, sè cuntenti (toi, tu es content) |
eddi, ieddi (eux, elles) | ieddi, sò cuntenti (lui, il est content) |
no (nous) | no, semu cuntenti (nous, nous sommes content) |
vo (vous) | vo, seti cuntenti (vous, vous êtes content) |
eddi, ieddi (eux, elles) | ieddi, sò cuntenti (elles, elles sont contentes) |
cumplimenti (complément) | |
---|---|
mi (me) | mi piaci (ça me plaît) |
ti (te) | ti piaci (ça te plaît) |
li (lui) | li piaci (ça lui plaît) |
ci (nous) | ci piaci (ça nous plaît) |
vi (vous) | vi piaci (ça vous plaît) |
li (leur) | li piaci (ça leur plaît) |
Les pronoms possessifs[modifier | modifier le wikicode]
masculin singulier | féminin singulier | masculin pluriel | féminin pluriel |
u meiu (le mien) | a meia (la mienne) | i mei (les miens) | i mei (les miennes) |
u toiu (le tien) | a toia (la tienne) | i toi (les tiens) | i toi (les tiennes) |
u soiu (le sien) | a soia (la sienne) | i soi (les siens) | i soi (les siennes) |
u nosciu (le notre) | a noscia (la notre) | i nosci (les notres) | i nosci (les notres) |
u vosciu (le votre) | a voscia (la votre) | i vosci (les votres) | i vosci (les votres) |
u soiu (le leur) | a soia (la leur) | i soi (les leurs) | i soi (les leurs) |
Les pronoms réfléchis[modifier | modifier le wikicode]
1ère personne (singulier) | 2ème personne (singulier) | 3ème personne (masculin singulier) | 3ème personne (féminin singulier) |
mi (me) | ti (te) | si (se) | si (se) |
1ère personne (pluriel) | 2ème personne (pluriel) | 3ème personne (masculin pluriel) | 3ème personne (féminin pluriel) |
ci (nous) | vi (vous) | si (se) | si (se) |
Les pronoms démonstratifs[modifier | modifier le wikicode]
masculin singulier | féminin singulier | masculin pluriel | féminin pluriel |
quissu (celui-ci) | quissa (celle-ci) | quissi (ceux-ci) | quissi (celles-ci) |
masculin singulier | féminin singulier | masculin pluriel | féminin pluriel |
quistu (celui-ci) | quista (celle-ci) | quisti (ceux-ci) | quisti (celles-ci) |
Il est à noter que l'on ne dit pas quistu annu (cette année), mais custannu.
masculin singulier | féminin singulier | masculin pluriel | féminin pluriel |
quiddu (celui-là) | quidda (celle-là) | quiddi (ceux-là) | quiddi (celles-là) |
Les pronoms relatifs[modifier | modifier le wikicode]
chè (que) | ' () |
chì (quoi) | ' () |
chì (dont) | u libru chì t'aghju parlatu (le livre dont je t'ai parlé) |
induva (où) | ' () |
Les pronoms interrogatifs[modifier | modifier le wikicode]
quali (que) | Da quali / Da quà (Pour qui) |
chì? (que? / qu'est-ce que?) | Chì dici? (Que dis-tu?) |
chì? (quoi?) | Da chì? (Pour quoi?) |
induva? / duva? / dundi? (où?) | Induva sè? (Où es-tu?) |
Les prépositions[modifier | modifier le wikicode]
Les prépositions de lieu[modifier | modifier le wikicode]
prepusizioni | préposition |
à | à |
da | de |
sopra | sur |
sottu | sous |
annantu | au-dessus |
' | au-dessous |
in | dans |
fora | hors |
davanti | devant |
daretu | derrière |
trà | entre |
à mezu | parmi |
à manca | à gauche |
à dritta | à droite |
vicinu | près |
accantu | à côté |
indè | chez |
versu | vers |
Les prépositions de temps[modifier | modifier le wikicode]
Les conjonctions[modifier | modifier le wikicode]
Les interjections[modifier | modifier le wikicode]
Les adverbes[modifier | modifier le wikicode]
Les adverbes de lieu[modifier | modifier le wikicode]
in altrò | ailleurs |
- | alentour |
- | autour |
drentu | dedans |
fora | dehors |
daretu | derrière |
davanti | devant |
sottu | dessous |
sopra | dessus |
quì | ici |
quivi | ici |
quà | là |
quand'è da | là-bas |
luntanu | loin |
da partuttu | partout |
dignalocu | partout |
On a également les locutions adverbiales.
- (locutions adverbiales d'espace) | |
---|---|
in sù | en haut |
in gnò | en bas |
da quinci | de ce côté-ci |
da quandi | de ce côté-là |
- (locutions adverbiales de temps) | |
---|---|
à tempi antichi | à une époque reculée |
à tempi antichi antichi | à une époque très reculée |
à quiddi tempi | à cette époque-là |
à a punta di u ghjornu | au lever du jour |
Les adverbes de temps[modifier | modifier le wikicode]
innanzi | avant |
dopu | après |
oghji | aujourd'hui |
- | auparavant |
- | aussitôt |
- | autrefois |
tandu | alors |
- | bientôt |
- | cependant |
dighjà | déjà |
- | depuis |
- | désormais |
infini | enfin |
- | ensuite |
arrimani | hier |
- | jadis |
mai | jamais |
avà, avali | maintenant |
- | parfois |
po, eppo | puis |
quandu | quand |
- | quelquefois |
- | soudain |
aspessu | souvent |
sempri | toujours |
tardi | tard |
- | tôt |
- | tout à coup |
- | tout de suite |
dumani | demain |
dumani matina | demain matin |
dumani à sera | demain soir |
dopu dumani | après-demain |
arrimani | hier |
arrisera | hier soir |
nanzi d'arrimani | avant-hier |
- (locutions adverbiales) | ||
---|---|---|
ogni tantu | de temps en temps | ogni tantu s'affacca |
di tantu in tantu | de temps en temps | di tantu in tantu briona |
à listessu tempu | en même temps | sò surtiti à listessu tempu |
à tempu à | en même temps que | hè ghjuntu à tempu à mè |
Les adverbes de manière[modifier | modifier le wikicode]
Les adverbes d'affirmation[modifier | modifier le wikicode]
isiè | oui |
certamenti | certainement |
sicuramenti | certainement |
forsi | peut-être |
podarsi | peut-être |
fà chi | peut-être |
' | probablement |
veramenti | vraiment |
Les adverbes de négation[modifier | modifier le wikicode]
innò | non |
mai | jamais |
più | plus |
micca | pas |
nudda | rien |
nienti | rien |
Les adverbes de quantité[modifier | modifier le wikicode]
Les adverbes modaux[modifier | modifier le wikicode]
Le vocatif[modifier | modifier le wikicode]
Le vocatif s'emploie pour apostropher, pour interpeller quelqu'un. Ce qui suit la dernière voyelle accentuée est tronqué:
Petru (Pierre) | ò Pè |
Antonu (Antoine) | ò Antò |
Saveria (Xavière) | ò Savè |
Maria (Marie) | ò Marì |
Petru Paulu (Pierre-Paul) | ò Petru Pà |
Anton' Santu (Antoine-Toussaint) | ò Anton' Sà |
Angnula Maria (Angèle-Marie) | ò Angnula Marì |
Mais le vocatif ne s'emploie pas uniquement avec les prénoms:
cumpari (compère) | ò cumpà (Hé, compère) |
et aussi:
babbu (père) | ò bà (papa) |
mamma (mère) | ò mà (maman) |
ziu (oncle) | ò zì (tonton) |
zia (tante) | ò zì (tata) |
missiavu (grand père) | ò missià (pépé) |
minnana (grand mère) | ò minnà (mémé) |
Phonologie[modifier | modifier le wikicode]
Euphonie[modifier | modifier le wikicode]
Dans certains cas, afin de faciliter la prononciation, une consonne (en général, la lettre d) est ajoutée entre deux mots. On emploie ainsi:
ed à la place de è (et) ad à la place de à (à)
tù ed eiu | toi et moi |
ad eddu, ad edda | à lui, à elle |
ad una ad una, ad unu ad unu | une par une, un par un |
Dans d'autres cas, c'est une voyelle (en général, la lettre i) qui est ajoutée entre deux mots:
in istacca | dans la poche |
in istanza | dans la chambre |
ùn isteti fora | ne restez pas dehors! |
Les expressions[modifier | modifier le wikicode]
- à quandu troppu, à quandu micca
- aghju vistu à Ghjobba (j'ai souffert le martyre)
- allora? - U frati s'hè coltu a sora!
- ancu si volta edda à tè (risposta à una ghjastema)
- Angnula si chjamava
- annantu una anca!
- aqua in bocca e ditu in culu!
- avvigni à Vignali chi hè un beddu paesi!
- beddu chi pari una puppùsgiula beau comme un cœur (Littéralement : beau comme une huppe)
- beddu com'è un' fiori (beau comme un cœur)
- beddu chi pari un' fiori (beau comme un cœur)
- bocca chjusa e aqua in bocca
- briacu à tappu
- briacu persu
- briacu zuffu (complètement saoul)
- bruttu puzzinosu (extrêmement sale)
- bughju neru
- carcu inzimpinatu (chargé comme un âne)
- castrà i falchetti (couper les cheveux en quatre)
- castrà i cucchi couper les cheveux en quatre
- calca com'un falchettu
- cerca a rogna à grattà (quand quelqu'un taquine quelqu'un d'autre)
- ci capisci com'è i porchi in a musica (il n'y comprend absolument rien)
- ci hè trè ghjatti
- ci voli chi eddu falghi in Zirionu à fà ò di culu
- cioncu com'è una campana (sourd comme un pot)
- cioncu com'è un' biccazzu (sourd comme un pot)
- cordu com'è un viulinu (complètement bourré)
- cuntenti com'è un cuccu (content comme un pinson)
- dannu e risa !
- dumani ha da fà ghjornu!
- faci l'arrega e porta
- falà à ciarbeddu in bocca (descendre à tombeau ouvert)
- falsu com'è a cicuta extrêmement faux
- falsu com'è u ramu
- fatigatu persu (extrêmement fatigué)
- finu chi pari ostia extrêmement fin (littéralement : fin comme une hostie).
- goffu com'è u piccatu (laid comme un pou.)
- hè di capu e di coda (il est très dégourdi)
- i calori di San Larenzu
- in casa di Cristu dans les décors. (Littéralement : dans la maison du Seigneur).
- in quartu, in quinta e in culu (se dit de parents éloignés avec qui on n'est pas bien)
- in quattru e trè setti (en deux temps trois mouvements)
- l'hà tagliatu u capu (c'est son portrait craché)
- l'emu persu senza ghjucà lu à carti
- largu in brenna e schersu in farina
- malu com'è u piccatu
- mangna paternostru e caca diauli
- mansu tontu (complètement apprivoisé.)
- neru com'è u carbonu
- neru com'è u culu di a paghjola
- novu framanti (flambant neuf)
- parini foli! (c'est à peine croyable !)
- pidda, stidda e tira in a zidda!
- pidda, tadda e metti in tuadda!
- un possu micca piglià à Cristu pa a barba (je ne peux pas faire l'impossible!
- un sa fà un ò di canna il est ignorant
- tocca, tocca, in bracciu à minnana (chacun son tour)
- rossu chi pari un bagu (tout rouge)
- rossu imbagatu (tout rouge)
- sali e sapienza
- scemu compiu (complètement fou)
- scemu in tuttu (complètement fou)
- seccu incastulatu (complètement sec)
- sempri festa in Ampaza ! (ce n'est pas tous les jours fête.)
- sé tù campi n'ha da veda d'altri
- un hè mancu una fraula in bocca à l'orsu (ce n'est vraiment pas beaucoup)
- un sa indù cacà l'ovu (d'un instable, qui ne sait pas où se fixer)
- stà solu com'è l'arimitu (rester seul comme un ermite)
- stancu mortu (complètement épuisé
- tamant'è u mondu (immense)
- tontu com'è un sameri
- tontu com'è un viteddu
- tontu da lià
- tontu di baddi
- tontu in tuttu (complètement fou)
- tontu persu (totalement fou)
- Torna à Vignali chi hè u beddu paesi !
- un annu hè cuccu, un annu hè falcu
- un li manca cà a parola (elle est très perfectionnée)
- un n'ha nè pà u capu nè pà a coda (on ne sait pas par quel bout le prendre)
- un ni sorti mancu in calzunettu
- un vedi mancu u corbu in u latti ! (tu ne le vois pas alors qu'il est sous tes yeux !)
- va à circà u ruspu in a tana
- vechju zèrricu (extrêmement vieux)
- vogli di corpu (des désirs irréalisables) sò vogli di corpu!
Les tournures[modifier | modifier le wikicode]
- fà si una mangnata
- fà si una bita (boire un coup)
- fà si una discutita (discuter le coup)
- issi pochi ghjorna (ces derniers jours)
- cusì cusì (comme ci, comme ça)
- tantu quantu plus ou moins
Lexique[modifier | modifier le wikicode]
Les jours de la semaine[modifier | modifier le wikicode]
luni | lundi |
marti | mardi |
marcuri | mercredi |
ghjovi | jeudi |
vennari | vendredi |
sabatu | samedi |
dumenica | dimanche |
Les mois[modifier | modifier le wikicode]
- ghjinnaghju : janvier
- frivaghju : février
- marzu : mars
- aprili : avril
- maghju : mai
- ghjugnu : juin
- lugliu : juillet
- aostu : aout
- sittembri : septembre
- uttrovi : octobre
- nuvembri: novembre
- dicembri : décembre
Les saisons[modifier | modifier le wikicode]
- u branu: le printemps
- l'istati: l'été
- u vaghjimu: l'automne
- l'inguernu: l'hiver
La famille[modifier | modifier le wikicode]
- u babbu: le père
- a mamma: la mère
- u figliolu: le fils
- a figliola: la fille
- u frateddu: le frère
- a suredda: la sœur
- u ziu: l'oncle
- a zia: la tante
- u nipoti: le neveu
- a nipoti: la nièce
- u cucinu carnali: le cousin germain
- a cucina carnali: la cousine germaine
- u cucinu di terzu: le cousin au troisème degré
- u niputinu: le petit-neveu
- a niputina: la petite-nièce
- u missiavu: le grand-père
- a minnana: la grand-mère
- l'arcimissiavu: l'arrière grand-père
- l'arciminnana: l'arrière grand-mère
- u purmissiavu: l'arrière-arrière grand-père
- a purminnana: l'arrière-arrière grand-mère
- u bisfigliolu: le petit-fils
- a bisfigliola: la petite-fille
- u sociaru: le beau-père
- a sociara: la belle-mère
- u ghjennaru: le gendre
- a nora: la belle-fille, la bru
Les fruits[modifier | modifier le wikicode]
-
u peru: la poire
-
a mela: la pomme
-
u ficu: la figue
-
a chjarasgia: la cerise
-
u milonu: le melon
-
l'uva: le raisin
-
a fraula: la fraise
-
a noci: la noix
-
l'amandula: l'amande
-
a nucetta: la noisette
- a prugnola: la prune
- a pastecca: la pastèque
- a noci: la noix
- l'amandula: l'amande
- a nucetta: la noisette
Les légumes[modifier | modifier le wikicode]
-
a carrotta : la carotte
-
a pumata: la tomate
-
a zucca: la courge
-
u caulifiori: le chou-fleur
-
a zucchetta : la courgette
-
u radichju : le radis
-
l'aglia : l'ail
-
u cuccumaru : le concombre
-
u pursemulu : le persil
-
u fasgiulinu : le haricot
-
u carbusgiu : le chou
-
u pomu : la pomme de terre
-
u porru : le poireau
-
l'insalata : la salade
-
a ciuvodda (ou a civodda) : l’oignon
Les couleurs[modifier | modifier le wikicode]
- biancu: blanc
- neru: noir
- verdi: vert
- rossu: rouge
- giaddu: jaune
- grisgiu: gris
- viulettu: violet
- turchinu: bleu
Les ustensiles de cuisine[modifier | modifier le wikicode]
-
u bichjeri: le verre
-
u culteddu: le couteau
-
a cuchjarina: la petite cuillère
-
a furcina: la fourchette
- u piattu spartu: l'assiette (plate)
- u piattu cupputu: l'assiette (creuse)
- a cuchjara: la cuillère
- u cuchjaronu: la louche
- a vanchjera: le plat
Les animaux domestiques[modifier | modifier le wikicode]
-
u sameri : l'âne
-
u cavaddu : le cheval
-
u ghjacaru: le chien
-
u qhjattu: le chat
-
a ghjaddina: la poule
-
a pecura: la brebis
-
u porcu: le cochon
Les animaux sauvages[modifier | modifier le wikicode]
-
u cignali : le sanglier
-
u cervu : le cerf
-
u buzaiu: la buse
-
u falchettu: le faucon
-
l'abba: l'abeille
La conversation[modifier | modifier le wikicode]
s'adressant à une seul personne (tutoiement)
- - Comu va? (comment vas-tu?) - Vocu bè. (je vais bien)
- - Comu sè? (comment vas-tu?) - Socu bè. (je vais bien)
- - Comu sta? (comment vas-tu?) - Stocu bè. (je vais bien)
s'adressant à une seule personne (vouvoiement)
- - Com'andeti? (comment allez-vous?) - Vocu bè. (je vais bien)
- - Comu seti? (comment allez-vous?) - Socu bè. (je vais bien)
- - Comu steti? (comment allez-vous?) - Stocu bè. (je vais bien)
s'adressant à plusieurs personnes
- - Com'andeti? (comment allez-vous?) - Andemu bè. (nous allons bien)
- - Comu seti? (comment allez-vous?) - Semu bè. (nous allons bien)
- - Comu steti? (comment allez-vous?) - Stemu bè. (nous allons bien)
- Quantu t'ha anni? (quel âge as-tu?)
- Chì ità t'hà? (quel âge a-t-il?)
- Chì ora sò? (quelle heure est-il?)
-
Sò deci ori è quartu. (il est dix heures et quart)
-
Sò dui ori. (il est deux heures)
-
Sò un' ora menu deci. (il est une heure moins dix)
-
Sò trè ori menu vinti cinqui. (il est trois heures moins vingt-cinq)
-
Sò ondici ori è mezu. (il est onze heures et demie)
- U quantu n'avemu? (quel jour est-on?) - N'avemu u deci. (nous sommes le 10)
Les différences entre la variété taravaise et la variété sarteniase[modifier | modifier le wikicode]
Il existe un certain nombre de différences entres les variétés taravaise et sartenaise de la langue corse. Cependant, des règles simples permettent de passer aisément de l'une à l'autre. Ces règles sont les suivantes:
Le groupe gli taravais est transformé en dd en sartenais :
gli | dd |
paglia | padda (paille) |
bagnalia | bagnadda (rosée) |
piglià | piddà (prendre) |
taglià | taddà (couper) |
tuvaglia | tuvadda (nappe) |
Le e ouvert taravais est transformé en i en sartenais:
e | i |
nevi | nivi (neige) |
seccu | siccu (sec) |
beccu | biccu (bouc) |
battaleghja | battalighja (il papote) |
zifuleghjani | zifulighjani (ils sifflent) |
Le o ouvert taravais est transformé en u en sartenais:
o | u |
volpi | vulpi (renard) |
rossu | russu (rouge) |
sottu | suttu (sous) |
aostu | austu (août) |
sopra | supra (sur) |
Le e fermé taravais est transformé en e ouvert en sartenais:
e fermé | e ouvert |
lettu | lettu (lit) |
Enfin, le o fermé taravais est transformé en o ouvert en sartenais:
o fermé | o ouvert |
mortu | mortu (mort) |
dossu | dossu (dos) |
portu | portu (port) |
Appendices[modifier | modifier le wikicode]
- Corse : expressions corses
- Dictionnaire Corse-Français
- Dictionnaire Français-Corse
- Prénoms corses
- Proverbes corses Pruverbii
- Toponymes corses Toponimi
Bibliographie[modifier | modifier le wikicode]
- Foata, Pierre (1980) Essai sur les dialectes du Sud de la Corse, Art et Artisanat rural